Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm phổi ở trẻ em đã lấy đi gần 20 sinh mạng mỗi giây và chiếm đến 16% nguyên nhân gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.
Có đến 99% trường hợp tử vong vì bệnh viêm phổi ở trẻ nhỏ xảy ra tại các quốc gia đang phát triển.
Việt Nam mỗi năm có đến 2,9 triệu lượt mắc bệnh ở trẻ dưới 5 tuổi và chúng ta cũng là 1 trong 15 quốc gia chiếm 75% gánh nặng viêm phổi toàn cầu.
Bệnh có thể được phát hiện sớm dựa vào các triệu chứng dễ nhận biết. Phát hiện sớm, điều trị và chăm sóc đúng cách sẽ giảm tỉ lệ biến chứng và tử vong ở trẻ.

1. Trẻ bị viêm phổi có nguy hiểm không?
Ngày 12/ 11 hàng năm được lựa chọn là Ngày Thế giới Phòng chống Viêm phổi. Đây là nguyên nhân gây tử vong ở trẻ em Việt Nam và trên toàn thế giới.
Khi bị viêm phổi, trẻ rất dễ bị suy hô hấp và nếu không được điều trị kịp thời trẻ có thể bị tử vong. Ngoài ra khi trẻ bị viêm phổi trẻ còn có thể bị sốt cao, co giật, bỏ ăn, bỏ bú, tiêu chảy dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải...Do đó, cha mẹ cần chú ý đến các biểu hiện sớm của viêm phổi, các dấu hiệu nguy hiểm và tình trạng cấp cứu để đưa trẻ đến viện kịp thời.

2. Những trẻ nào có nguy cơ cao mắc viêm phổi?
Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh (28 ngày đầu sau sinh)
Trẻ đẻ non, nhẹ cân
Trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ
Trẻ mắc các bệnh tim bẩm sinh, dị dạng đường hô hấp, suy giảm miễn dịch bẩm sinh
Điều kiện nuôi dưỡng không tốt, trẻ tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm môi trường.
Có cơ địa dị ứng, mẫn cảm

3. Làm thế nào để mẹ nhận biết trẻ bị viêm phổi?
Ho vừa đến nặng – thường là ho nặng tiếng, nhưng không nhất thiết như vậy.
Thở nhanh liên tục (khác với thở nhanh nhất thời khi trẻ bị sốt cao). Trẻ được coi là thở nhanh nếu thở trên 60 lần/phút (dưới 2 tháng tuổi), trên 50 lần/phút (2 tháng – 1 tuổi) hoặc trên 40 lần/phút (trên 1 tuổi).
Thở gắng sức: cánh mũi phập phồng, thở rên, co kéo cơ liên sườn (phần mềm giữa các xương sườn lõm vào khi trẻ hít vào), co rút hõm ức, rút lõm lồng ngực.
Dấu hiệu rút lõm lồng ngực khi trẻ hít vào. Khi bé hít vào, phần dưới lồng ngực không phình ra như thường lệ mà lõm vào, nguyên nhân là do cơ hoành phân cách ổ bụng và lồng ngực cũng tham gia vào quá trình thở.
Thở nhanh và thở gắng sức là phản ứng bù trừ nhưng cơ thể không thể cố gắng mãi. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể suy hô hấp, kiệt sức, nhịp thở chậm lại rồi ngưng thở.
Sốt – sốt vừa đến sốt cao.
Đau ngực – không chỉ trong lúc ho, mà cả giữa các cơn ho.
Nôn – không chỉ sau những cơn ho mạnh mà cả giữa các cơn ho.
Tím tái quanh môi và ở mặt – do thiếu ôxy
Thở rít – mặc dù thở rít thường là biểu hiện của nhiễm virus nhiều hơn nhưng đôi khi cũng xuất hiện trong viêm phổi.

4. Khi nào trẻ cần nhập viện?
Đó là khi trẻ viêm phổi nặng với biểu hiện thở gắng sức, rút lõm lồng ngực. Để nhận ra chính xác dấu hiệu này, chúng ta cần vén áo trẻ cao lên để thấy rõ vùng ngực và bụng trẻ, quan sát khi trẻ nằm yên, không bú, không khóc.
Khi trẻ có các dấu hiệu nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng của trẻ cần phải nhập viện cấp cứu ngay.
Ở trẻ dưới 2 tháng: với các biểu hiện: bỏ bú hoặc bú kém, co giật, trẻ ngủ li bì - khó đánh thức trẻ dậy, sốt hoặc lạnh, thở khò khè hay tím quanh môi, nổi vân tím toàn thân
Ở trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi: trẻ không thể uống được gì cả, co giật, ngủ li bì - khó đánh thức, thở có tiếng rít.

5. Làm sao để phòng tránh trẻ bị viêm phổi?
Nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, trong sữa mẹ sẽ có rất nhiều kháng thể truyền cho con giúp con chống lại được các tác nhân xâm nhập gây viêm phổi.
Giữ môi trường sạch sẽ, hạn chế khói bụi cũng là một cách hạn chế mắc viêm phổi cho con.
Tiêm phòng vacxin đầy đủ. ngoài kháng thể từ mẹ từ kháng sinh sẽ giúp trẻ tự tạo hàng rào miễn dịch của riêng mình.
Giữ ấm cho trẻ, tránh để lạnh, tránh để việc thay đổi nhiệt độ môi trường đột ngột.
Người chăm sóc trẻ cần rửa tay trước và sau khi chăm sóc cũng là một cách hạn chế lây nhiễm vi khuẩn sang cho trẻ.
Ngoài ra: nuôi dưỡng trẻ tốt, đảm bảo thể trạng, bổ sung vitamin A, kẽm... cũng giúp trẻ phòng ngừa được viêm phổi.